دکترین ملی حساب داری جمهوری اسلامی ایران در افق 1414 هجری شمسی
دکترین ملی حساب داری جمهوری اسلامی ایران در افق 1414 هجری شمسی
ویراست نخست - بهمن 1390
تیتر یک - در چکیده ی این پایان نامه آمده است:
حساب داری، از دانش های مدرنی است که به محاسبه ی دارایی ها و اطلاع رسانی سرمایه ها و اموال، مبتنی بر آن صورت می گیرد. اما مسأله این است که آیا حساب داری اسلامی نیز وجود دارد که متمایز از حساب داری مدرن باشد. برخی معتقدند، حساب داری به مدرن یا اسلامی تفکیک نمی شود، اما گروه دیگری اذعان دارند که به دلیل پارادایم متمایز مدرنیسم از اسلام، حساب داری مدرن از حساب داری اسلامی متفاوت است.
پارادایم مدرنیسم، مبتنی بر اصالت بشر یا امانیسم است. اما پارادایم اسلام، اصالت را به خدا یا تئوئیسم می دهد. در نتیجه، در دکترین اقتصادی مدرن، مالکیت درجه یک است، اما در دکترین اقتصادی اسلام، مالکیت درجه ی دو محسوب می شود زیرا مالکیت هر پدیده ای ابتدا از آن خداست.
در مدرنیسم، اصالت از آن دنیاست، اما در اسلام، اصالت از آن آخرت است. لذا جامعه ی مدرن،صرفا محاسبه ی دنیا برای دنیا را دارد، اما جامعه ی اسلامی، محاسبه ی دنیا برای آخرت را انجام می دهد، زیرا دنیا را مزرعه ی آخرت می داند، یک مسلمان، با اعتقاد به اصل معاد، خود را برای پاسخ گویی در آخرت آماده می سازد و از این رو محاسبه ی دنیای خود را معطوف به آخرت می سازد.
دکترین حساب داری مدرن صرفا دنیوی و عمدتا مادی و معنوی است. اما دکترین حساب داری اسلامی توأمان دنیوی و اخروی است که در بعد دنیوی، واجد جنبه های مادی و معنوی است و در بعد اخروی، در برگیرنده ی جنبه های اعمال و انفس است. در حساب داری مدرن، عدد مطرح است، اما در حساب داری اسلامی، سوای از عدد، احصاء نیز مطرح می باشد. در حساب داری مدرن، نفع و ضرر محاسبه می شود، اما در حساب داری اسلامی، سوای از نفع و ضرر، مقوله ی خسارت و فلاح نیز با توجه به تقسیم بندی قرآن محاسبه می گردد.
از این جهت است که برای حساب داری مدرن، تنها یک نهاد برای محاسبه ی دنیوی وجود دارد، یعنی سازمان حسابرسی و دیوان محاسبات. اما در حساب داری اسلامی، سوای از سازمان حسابرسی و دیوان محاسبات دنیوی، نهادهایی برای حسابرسی و محاسبات اخروی نیز مطرح است که در آن، خسارت یا فلاح جامعه، محاسبه می گردد. چارچوب مفهومی قرآنی حساب، عدد، احصاء، خسارت، فلاح، قیامت، معاد، اعمال، نفس، مالکیت، صواب، عقاب، جنت، جهنم، عذاب، کتاب اعمال و فوز، به چارچوب نظری دکترین حساب داری اسلامی منتج می شود که در آن محاسبه ی دنیا نه صرفا برای دنیا، که برای عقبا و آخرت صورت می گیرد و کشت دنیوی اعمال، در آخرت نیز قابل برداشت است. محاسبه ی این کشت و برداشت، حساب داری اسلامی است.
